Hiểm hoạ từ bình nén khí

Hiểm họa rình rập

Vụ nổ trên không phải là tai nạn thương tâm duy nhất do những "quả bom"... không hẹn giờ gây ra tại TP Hồ Chí Minh. Tháng 4-2012, bình nén khí của một tiệm vá xe trên đường Đặng Văn Ngữ (quận Phú Nhuận) đã nổ tung, khiến 1 người ở quán cà phê bên cạnh tử vong. Sau đó chỉ hai tháng, tại căn nhà số 107/3 đường Nguyễn Tất Thành (quận 4), xảy ra vụ nổ bình nén khí làm 1 người chết, 1 người bị thương nặng.

Hậu quả thương tâm như vậy nhưng hiện ở nội đô thành phố, rất dễ dàng bắt gặp những "quả bom" không tem, không nhãn mác, gỉ sét... ngay trên những tuyến đường trung tâm như Võ Thị Sáu, Điện Biên Phủ, 3-2, Lê Hồng Phong, Lý Thường Kiệt, Pasteur, Nguyễn Thị Minh Khai... Anh Phát, một chủ tiệm vá xe, bơm hơi trên đường 3-2 (quận 10) cho biết, nếu mua bình hơi mới, đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, có van an toàn, hệ thống rơle ngắt tự động thì khá tốn kém, có khi lên tới hàng chục triệu đồng. Trong khi đó, để bơm vá ở vỉa hè, đa phần dân nghèo mua loại bình hơi Trung Quốc hoặc "bình tái chế" - được cắt ghép từ các bình hỏng, giá chỉ 3 triệu đồng. "Để tránh bị gỉ sét vỏ, khoảng 6 tháng phải mở van xả hơi rồi mới tiếp tục bơm vào, đồng thời phải sơn vỏ bình, để vừa bảo quản vừa trông đẹp mắt. Tôi sử dụng cái bình hơi 10kg này 10 năm nay rồi, chả ai kiểm tra cả" - anh Phát không giấu giếm.

Các tuyến quốc lộ cửa ngõ TP Hồ Chí Minh cũng là nơi tập trung nhiều tiệm bơm vá, sửa chữa ôtô. Hầu như tiệm nào cũng có bình nén khí công suất lớn, nếu nổ thì sức công phá gấp nhiều lần loại bình nhỏ. Tuy nhiên, cả cung cách quản lý, sử dụng lẫn chất lượng bình đều rất đáng lo ngại: không ít tiệm bày ngay cửa ra vào, sát lề đường những bình nén khí đã gỉ sét. Thậm chí, một chủ tiệm thản nhiên cho hay, khi nào bình thủng sẽ hàn lại chứ không chú ý thời hạn sử dụng.

Theo anh Linh, nhân viên cửa hàng điện cơ Tấn Lộc - chuyên mua bán các loại máy bơm nén khí (đường Lạc Long Quân), với bình nén khí loại 20 kg/cm3 của Nhật (chuyên dùng cho các gara ô tô vá lốp) bảo đảm các tiêu chuẩn an toàn thì giá rất cao, khoảng 47 triệu đồng. Trong khi đó, hàng của Đài Loan hay Trung Quốc cùng chủng loại có giá thấp hơn đến cả chục triệu đồng. Loại hàng cũ được nhập về rồi được "tái chế" còn rẻ hơn nhiều. Đa phần khách đến mua toàn chọn loại rẻ.

Tại TP Hồ Chí Minh, máy nén khí của hãng Puma được ưa chuộng. Song theo nhà phân phối chính thức máy nén khí Puma tại Việt Nam, sản phẩm loại 1HP được bán với giá 2-3 triệu đồng trên thị trường... đều là hàng giả. Trên thực tế, giá của máy này dao động từ 8 đến 10 triệu đồng (chưa VAT), có giấy tờ chứng minh xuất xứ, chất lượng
.
Khó kiểm soát

PGS.TS Đặng Thiện Ngôn, Phó Trưởng khoa Cơ khí chế tạo máy (Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP Hồ Chí Minh) cho hay: "Các vụ nổ bình nén khí thường do hai nguyên nhân là chất lượng vỏ và van áp suất không bảo đảm. Sử dụng trong thời gian dài, vỏ bình bị hao mòn, nếu bơm khí với áp suất cao sẽ gây nổ. Còn đối với van áp suất, khi bơm khí vào bình quy định 10kg nhưng nếu rơle tự ngắt hỏng, dẫn tới bơm vượt quá dung tích cho phép cũng làm bục bình. Ngoài ra, trường hợp bình nén khí không được xả hơi định kỳ, làm cho nước bị đọng lại ở thành vỏ bên trong, gây gỉ sét cũng là một nguyên nhân. Vì vậy, việc tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật là tối quan trọng".

Theo ông Nguyễn Quốc Việt, Phó Chánh Thanh tra Sở LĐ-TB&XH TP Hồ Chí Minh, Thông tư 32 của Bộ LĐ-TB&XH có quy định rõ trách nhiệm của cá nhân, đơn vị sử dụng các thiết bị bình khí nén... Tuy nhiên, chỉ các doanh nghiệp mới thực hiện, còn các hộ cá nhân hoạt động nhỏ lẻ thì chưa. Lực lượng Thanh tra Sở hiện không đủ để kiểm soát được các điểm bơm hơi tự phát trên địa bàn. Hiện tại, Sở đang triển khai tập huấn cho khoảng 200 cán bộ phường, xã nắm bắt các nguy cơ gây nổ và điều kiện an toàn khi vận hành thiết bị này để ra quân tuyên truyền, vận động và kiểm tra các điểm bơm vá lưu động.